Theo số liệu của Phân viện Kinh tế và Quy hoạch thuỷ sản phía Nam, thực trạng nuôi cá tra đang có xu hướng giảm dần. Nếu như năm 2008 diện tích nuôi cá tra đạt cao nhất 6.012 ha thì năm 2014 chỉ còn 4.087 ha. Sở dĩ có việc biến động này là do hiện tượng khủng hoảng thừa hoặc thiếu nguyên liệu cá tra tác động trực tiếp đến giá thu mua cá nguyên liệu từ cơ sở nuôi.
Trong năm 2014, xuất khẩu cá tra đạt gần 1,77 tỷ USD, xuất khẩu sang EU đạt 344,3 triệu USD, giảm 10,7% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 19,47% tỷ trọng, xuất khẩu cá tra vào Mỹ cũng giảm 11,5%. Tuy nhiên, Mỹ vẫn là thị trường quan trọng của cá tra Việt Nam.
Đâu là yếu tố ảnh hưởng đến chuỗi ngành hàng cá tra?
Có rất nhiều yếu tố tạo nên sự nhiễu động và ảnh hưởng không nhỏ đến vấn đề phát triển bền vững của con cá tra hiện nay. Vấn đề đầu tiên quyết định chất lượng chính là con giống. Hiện nay, dù số lượng giống đã đáp ứng đủ cho nuôi thương phẩm song chất lượng con giống vẫn còn hạn chế, sự phối hợp giữa các nhà chưa đồng bộ (Nhà nước, nhà quản lý, nhà nông…). Ngoài vấn đề con giống thì khâu sản xuất thức ăn, thuốc, hoá chất, vay vốn…đang tồn tại quá nhiều bất cập ảnh hưởng trực tiếp đến người nuôi.
Đồng thời, thực tế cho thấy sự canh tranh thiếu lành mạnh giữa các doanh nghiệp chế biến thuỷ sản xuất khẩu, liên kết dọc, liên kết ngang chỉ mang tính chất kêu gọi, chưa có áp dụng hiệu quả, dự báo thị trường yếu kém xuất phát từ các cơ quan quản lý tác động không nhỏ đến việc nhìn nhận thị trường, hướng đi của các doanh nghiệp. Với tình hình biến động mất tính bền vững như thời gian qua có nhiều doanh nghiệp phá sản, ảnh hưởng không nhỏ đến việc phá vỡ toàn chuỗi sản xuất…
Chuyên gia VinaCert-ông Đỗ Thành Muôn tham luận tại Hội thảo
Giải pháp:
Đại diện Hiệp hội cá Tra cho rằng: Chính phủ cần đưa ra chính sách quản lý và điều tiết việc sản xuất con giống tập trung theo dự báo nhu cầu thị trường (tránh sản xuất giống tự phát); cải tiến cách hỗ trợ và tăng cường hơn nữa liên kết, đặc biệt là liên kết giữa nhà nông và doanh nghiệp (hỗ trợ khâu hậu cần chuỗi sơ chế, chế biến và dự trữ); có chính sách hỗ trợ về pháp luật nhằm nâng cao kiến thức trong xây dựng các hợp đồng và giải quyết tranh chấp; cần phát triển liên kết cụm, liên kết vùng, sản xuất theo nhu cầu thị trường; có chính sách và định hướng xây dựng thương hiệu ngành hàng cá tra…
Tại Hội thảo, các báo cáo cũng đưa ra nhiều kiến nghị để giải quyết thực trạng như: tổ chức lại sản xuất theo hướng quản lý cộng đồng thông qua việc thành lập các hợp tác xã, áp dụng tiếp tục các quy trình nuôi tiên tiến (ASC, GlobalGAP, VietGAP..).
Đại diện tổ chức chứng nhận - Công ty CP Chứng nhận và Giám định VinaCert, ông Đỗ Thành Muôn cũng mang đến những thông tin hữu ích về các bước để hoàn thiện một qui trình chứng nhận VietGAP cho khách hàng đồng thời đưa ra cách phân biệt sự khác và giống nhau của các bộ tiêu chuẩn tương đương.
Tổng kết Hội thảo, ông Kim Văn Tiêu mong muốn những đề xuất, những kiến nghị, những hoạch định chiến lược phát triển cho cá tra sớm được hoàn thiện để người nuôi không còn phải đối phó với quá nhiều khó khăn như hiện nay. Phát triển ngành hàng cá tra đi theo hướng chuỗi là một hướng đi tất yếu đảm bảo sự phát triển bền vững cho hiện tại và tương lai.